Mambo unayopaswa kujua kuhusu dhuluma ya kijinsia nchini Kenya

Dhuluma ya kijinsiani unyanyasaji au aina yoyote ya shambulio dhidi ya mtu kwa sababu ya jinsia yake. Mtu yeyote anaweza kukumbana na unyanyasaji wa kijinsialakini wanawake na wasichana wanaripotiwa kuathirika zaidi, ripoti za UN Women zinaonyesha.

Dhuluma ya kijinsia inaweza kumdhuru mtu kimwili, kingono, na kisaikolojia.

Ingawa imeelezwa kuwa wanawake hupitia ukatili mara nyingi zaidi kuliko wanaume na wavulana, mtu yeyote anaweza kuathirika. Katika makala haya, tumetoa taarifa kuhusu aina za ukatili, na ambapo mwathiriwa wa ukatili wa kijinsia anaweza kupata usaidizi wa matibabu bila malipo na usaidizi wa kisheria.

Graphic: Jinsi ya kusaidiakukomeshadhulumakwawasichananawanawake

Katiba ya Kenya inaeleza kwamba kila mtu ana haki za kimsingi, ikiwa ni pamoja na haki ya kutopitia aina yoyote ya vurugu. Kuna sheria kadhaa zinazolinda haki hii, zikiwemo:

• Ulinzi dhidi ya sheria ya ukatili inapofanyika nyumbani
• Sheria inayokinga ukatili
• Marufukuya sheria yaukeketaji,
• Sheria ya ulinzi kwa waathiriwa, nazinginezo.

Sheria hizi zinaorodhesha aina tofauti za ukatili na adhabu kwa wale wanaopatikana na hatia ya kufanya ukatili wa kijinsia. Unaweza kusoma zaidi kuhusu vitendo hivi katika makala haya kuhusu muhtasari wa mfumo wa kisheria na sera wa ukatili wa kijisia nchini Kenya.

Unaweza kubonyeza hapa ili kujifunza zaidi kuhusu usaidizi wa bure wa kisheria unaopatikana kwa waathiriwa wa ukatili wa kijinsia huko Kakuma, Dadaab na Nairobi. Taarifa kuhusu huduma ya matibabu bila malipo kwa waliopatwa na ukatili wa kijinsia inaweza kupatikana hapa.

Soma pamoja ili kuelewa vitendo au tabia zinazoweza kuainishwa kama ukatili wa kijinsia. Utapata pia kuona tofauti kati ya ukiukaji tofauti kama vile ubakaji, unajisi, kujamiiana na maharimu, na mazoea mengine hatari.

Aina za ukatiliwakijinsia

Kuna aina tano za ukatili wa kijinsia. Hizi zinaweza kuathiri watu wa jinsia yoyote, rangi, au umri.

1. Unyanyasaji wa kijinsia - Ni aina ya kawaida ya ukatili wa kijinsia. Ni tendo lolote la ngono lililokamilika au lililojaribiwa kinyume na mapenzi ya mtu au dhidi ya mtu ambaye hawezi kutoa kibali. Inajumuisha ubakaji, unyanyasaji wa kijinsia, unyanyasaji wa kijinsia kwa watoto (unajisi, kujamiiana na jamaa), kulawiti kwa lazima, unyanyasaji wa kingono, ukahaba wa kulazimishwa na unyanyasaji wa kijinsia
2. Ukatili wa kimwili:Tendo la unyanyasaji wa kimwili ambalo si asili yake ya ngono. Inaweza kujumuisha aina za vurugu au vitendo vya uzembe vinavyosababisha maumivu ya mwili au majeraha kama vile kugonga, kupigwa kofi, kukabwa, kuungua, kukabwa koo, kurusha, kuuma, kuvuta nywele, kukata au kutumia silaha yoyote.
3. Unyanyasaji wa kihisia na kisaikolojia:Maumivu ya kiakili au kihisia au jeraha linalofanywa kwa njia isiyo ya kimwili kwa kawaida na mpenzi wa karibu au mtu aliye na mamlaka ya kutisha, kutisha, kuendesha, kuumiza, kufedhehesha, au lawama kwa maneno. unyanyasaji au udhalilishaji, na kusababisha hofu kwa vitisho na kufungwa.
4. Vurugu za kijamii au kiuchumi: Hii inajumuisha vurugu inayofanywa kwa njia isiyo ya kimwili (kawaida na mshirika wa karibu) au sheria na sera zinazozuia upatikanaji wa mapato au mapato na fursa za kijamii za kujiendeleza.
5. Matendo ya kimila yenye madhara: Matendo mahususi kwa tamaduni ambazo wasichana na wanawake hawathaminiwi sana, wanachukuliwa kuwa raia wa daraja la pili na haki chache. Matendo yanaweza kujumuisha Ukeketaji, ndoa ya mapema, ndoa ya kulazimishwa, kunyimwa elimu na kuua heshima.

Kuelewa ubakaji, unajisi, na kujamiiana na jamaa:

• Ubakaji ni kupenya kwa viungo vya uzazi (uke au uume) kwa viungo vingine vya uzazi (uke, uume, au mkundu) bila idhini yao au maonyesho ya nia.
• Unajisi ni kupenya kwa viungo vya uzazi (uke au uume) kwa viungo vya uzazi (uke, uume, au mkundu) wa mtu aliye chini ya umri wa miaka 18.
• Kulawiti ni kitendo kinachosababisha kupenya kwa viungo vya uzazi (uke au uume) kati ya watu wanaohusiana kwa mfano baba na binti au binamu kwa binamu.

Aina yoyote ya ukatili wa kijinsia huathiri vibaya afya ya mwathiriwa kingono, kimwili, na kiakili na huongeza uwezekano wao wa kuendeleza masuala mengine ya kiafya.

Watoa huduma wote wanaohusika katika kukabiliana na ukatili wa kijinsia hutanguliza haki, mahitaji na matakwa ya mwathiriwa. Katika vituo vyote vya huduma ambapo waathiriwa wa ukatili hupokea usaidizi, maelezo yao ya kile kilichotokea huchukuliwa kama ukweli. Daima kumbuka kuwa:

• Sio kosa la mwathiriwa kusababisha tukio la ukatiliwakijinsiakama vile ubakaji
• Ni vyema kuzungumza na mtu kuhusu tukio hilo
• Wafanyikazi wakukabilianana kesi za dhuluma ya kijinsia humsikiliza mwathiriwa na kuchukua kile wanachosema kwauzito
• Mtu aliyenusurika hatalaumiwa kwa yale yaliyompata
• Mwathirika anaruhusiwa kufanya maamuzi
• Wafanyikazi wa kesi za ukatili wa kijinsia husaidia kupanga usalama wa mwathiriwa
• Unapotafuta usaidizi,faragha yako itaheshimiwa
• Mtu ataarifiwa kuhusu chaguzi zote zinazopatikana za huduma na faida na matokeo yanayoweza kupatikana baada ya kuhudumiwa.

Jinsiyakumsaidiamwathirikawaukatiliwakijinsia

1. Sikiliza, amininauwaungemkonowaathirika

Wakati mtu aliyenusurika anashiriki hadithi yake na wewe, ni muhimu uamini. Hii huanzisha uaminifu na humpa mwathirika ujasiri wa kukufungulia.

Epuka "kulaumu" na wazo kwamba mwathirika alipaswa kuepuka hali hatari.

Kwa mfano; usimuulize aliyenusurika jinsi walivyokuwa wamevaa. Badala yake, tumia misemo kama vile: ‘Ninakuamini’, ‘Kilichotokea si kosa lako’ na ‘Ninawezaje kukuunga mkono.’

2. Shughulikiataarifazozotezinazoshirikwanawekwausiri

Iwapo unahitaji mwongozo kuhusu jinsi ya kumsaidia mwathirika, omba ruhusa kabla ya kushauriana na mtaalamu, au rafiki. Unaposhauriana, epuka kushiriki maelezo ambayo yanaweza kufichua utambulisho wa mwathiriwa.

3. Shiriki maelezokuhusuhudumaambazozinawezakupatikanailikusaidiamwathirika . 

Usimlazimishe mwathiriwa kuchukua hatua yoyote badala yake heshimu haki zao za kufanya maamuzi yao wenyewe.

4. Ulizaniusaidiziganiunayowezakutoa

Hii ni pamoja na kuwapa mahali pa kukaa, kuandamana nao hadi kituo cha polisi au hospitali, kuwasaidia kupata usaidizi wa kitaalamu (kama vile mshauri au kituo cha usaidizi kinachozingatia ukatili wa kijinsia), au kuwakopesha simu yako ili waweze kuwasiliana na mtu wanayemwamini.

5. Kufuatilia

Angalia aliyenusurika mara kwa mara  baada ya kushiriki hadithi yake nawe. Hii itawakumbusha kwamba unawajali na kwamba unawaamini.

Ni hudumazipizinazowezakumsaidiaaliyenusurikaukatiliwakijinsia

Kupitia aina yoyote ya ukatili wa kijinsia huathiri ustawi wa mtu. Kuna huduma mbalimbali na afua zinazopatikana kwa walionusurika. Hawa wamekusudiwa kurejesha utu wao na kuwaunga mkono katika kutafuta haki. Hizi zinaweza kujumuisha lakini sio tu kwa:

• Huduma ya matibabu ya dharura na ya kuokoa maisha ambayo inahusisha matibabu kamilifu nakuzuia maambukizi kwa waathiriwa wa ukatili wa kijinsia.
• Huduma hizi zinapatikana bila malipo kwa wakimbizi wote na wanaotafuta hifadhi nchini Kenya. Unaweza kusoma zaidi kuhusu huduma hizi.
• Ushauri wa ana kwa ana, msaada wa kihisia na kisaikolojia
• Msaada kwa walionusurika wanaotafuta haki na usaidizi wa kisheria. Hapa kuna mengi ya kujifunza kuhusu kupata usaidizi wa kisheia kwa waathiriwa wa dhuluma ya kijinsia.

Laini ya simu ya kitaifa ya waathiriwa ukatili wa kijinsia na usaidizi kwa mtoto

1.Simu yakitaifayaukatiliwakijinsia, 1195. 

Simu ya kitaifa ya ukatili wa kijinsia inahusishwa na vituo vya afya vinavyotoa matibabu kwa waathirika wa unyanyasaji wa kijinsia, msaada wa kisheria na vituo vya uokoaji. Hutatozwa muda wowote wa maongezi unapopiga simu kwenye laini hii.

2. Nambariyamsaadakwawatoto: 116 

Nambari ya msaada kwa watoto ni jukwaa la siri la kuripoti ambalo linaweza kufikiwa na watoto na watu wazima ambao wametambua au kushuhudia unyanyasaji dhidi ya watoto. Wahudumu kwenye laini hutoa ushauri wa ana kwa ana na kuunganisha watoto na huduma za usaidizi katika jumuiya zao.

Nambari za kuripotiukatilikatikakambuya Kakuma na Dadaab

Ikiwa una maswali yoyote, tafadhali tuandikie kupitia ukurasa wa Facebook wa Julisha.Info au zungumza nasi kupitia WhatsApp (+254110601820) ,Jumatatu hadi Ijumaa kutoka 08:00 asubuhi hadi 5:00 jioni