Bixiyeyaasha daryeelka caafimaadka ee xerada Qaxootiga Dhadhaab bishii Juun 2021 waxay xaqiijiyeen inay jiraan ugu yaraan 4 kiis oo cudurka Infekshanka Daacuunka ah oo ku dhexyaal xerada dhexdeeda. Tijaabooyin isdaba-joog ah oo shaybaar ah ayaa la xaqiijiyay in loo baahan yahay in laga feejignaado suurta-galnimada cudurka Daacuunka.

Maqaalkan waxaan ugu tala galnay inaan kaa caawino inaad ogaato waxaad sameyn laheyd hadii aad ku dhacdo daacuunka iyo waxyaabaha aad sameyn karto si aad uga gaashaamato naftaada iyo kuwa aad jeceshahay inuu kugu dhaco cudurka.

Waa maxay Daacuun?

Hay'adda Caafimaadka Adduunka (WHO) waxay ku qeexday Daacuun inuu yahay cudur shuban-ba'an oo daran oo dhaca marka qofku cuno cunno ama cabbo biyo sumeysan. Cudurka Daacuunka ayaa sababa shuban biyood aad u daran wuxuuna dilaa saacado gudahood haddii aan la daaweyn.

waxaad ka akhrisan kartaa xaqiiqooyin badan oo ku saabsan cudurka halkan.

Calaamadaha Daacuunka

Haddii aad ku dhacdo Daacuun, waxaad u badan tahay inaad qabtid shuban biyood ba'an. Waxay qaadataa inta udhaxeysa 12 saacadood ilaa 5 maalmood in qofku muujiyo astaamo kadib cunista cuntada ama cabitaanka biyaha wasakhaysan. Carruurta iyo dadka waaweynba way qaadi karaan cudurka daacuunka.

Bakteeriyada keenta Daacuunka waxay jirka kusii nagaan kartaa maalmo kadib markii cudurka laqaaday xitaa kuwa aan laheyn wax calaamado ah waxay u gudbin karaan dadka caafimaadka qaba hadii aysan ku dhaqmin nadaafad sax ah kadib booqashada musqusha.

Marka, maxaad sameyneysaa haddii adiga ama qof ka mid ah xubnaha qoyskaaga iyo kuwa aad jeceshahay uu ku dhaco cudurka Daacuunka?

• Isticmaal musqul oo si fiican u dhaq gacmahaaga ka dib markaad isticmaasho musqusha.
• Isticmaal saabuun iyo biyo nadiif ah markaad gacmaha dhaqayso.
• Samee Xalka Fuuqbaxa Afka (ORS) isla markaasna cab cabbadan xalkan.
• Aad xarunta caafimaadka sida ugu dhakhsaha badan ee aad u awooddo. Cab fuuq celinta afka oo aad u badan (ORS) inta aad u socoto cisbitaalka.

Waa maxay ORS?

ORS waxay u taagan tahay xalka fuuq celinta afka - Tani waa nooc ka mid ah dareeraha loo isticmaalo ka hortagga iyo daaweynta fuuqbaxa gaar ahaan shuban biyoodka iyo matagga. Waxay ku timaaddaa qaab kiish ah waxayna leedahay isku jir sonkor iyo cusbo lagu qaso biyo nadiif ah oo la cabbo.

Xagee ka heli karaa ORS?

Waxaa laga heli karaa dhammaan xarumaha caafimaadka, waxaana sidoo kale bixiya Shaqaalaha Caafimaadka Bulshada (CHWs) ee heerka baloogga ee xeryaha qaxootiga.

Haddii aanan lahayn ORS, maxaa ka beddel ah oo la heli karaa?

Bixiyeyaasha daryeelka caafimaadku waxay kugu dhiirrigelinayaan inaad cabto biyo fara badan intaad u baahan tahay daryeel caafimaad oo degdeg ah.

Adeegso tilmaamahan si aad ugu diyaariso cuntada si badbaado leh si aad uga fogaato faddarayn u horseedi karta infekshinka Daacuunka.

• Gacmahaaga ku dhaq biyo nadiif ah intaadan wax karin.
• Isticmaal biyo nadiif ah si aad ugu karsatid cuntada.
• Ku nadiifi dusha jikada, digsiyada, iyo weelasha saabuun iyo biyo nadiif ah.
• Dabool cuntada karsan intaadan keydin ka hor oo hubi inaad kululeyso ka hor intaadan wax cunin.
• Kaliya cun cunno aad karisay adiga ama qof aad ku kalsoon tahay.

Gacmahaaga in aad nadiif ahaato marwalba aad ayaa loogu talinayaa. Waa inaad sameysaa waxyaabaha soo socda si aad u ilaaliso nadaafadda gacmaha.

• Dhaq gacmahaaga intaadan wax cunin ama aadan diyaarin cuntada.
• Dhaq gacmahaaga intaadan quudin dadka kale.
• Dhaq gacmahaaga ka dib markaad nadiifiso salka ilmahaaga.
• Dhaq gacmahaaga kadib markaad musqusha aado.
• Dhaq gacmahaaga ka dib markaad daryeesho qof jiran oo shuban qaba.

Halkan waxaa ku yaal tilmaamo ku saabsan sida habboon ee gacmahaaga loo dhaqo si looga ilaaliyo Daacuunka.

• Ku nadiifi gacmahaaga biyo nadiif ah.
• Si fiican ugu dhaq saabuun. Ku dabool dhammaan maqaarka gacmahaaga. Nadiifi cidiyahaaga hoostiisa.
• Ka dib marka si sax ah loo nadiifiyo saabuun, gacmaha ku biyo biyo nadiif ah oo laga heli karo meelaha biyaha ee xerada.
• Isticmaal tuwaal nadiif ah ama maro nadiif ah si aad u qalajiso. Haddii aadan haysan shukumaan, waad isku xoqi kartaa gacmahaaga oo u oggolaan kartaa inay hawo qalajiso.

Haddii aad wax su'aalo ah qabtid, fadlan noogu soo qor bogga Facebook ee Julisha.Info, Isniinta illaa Sabtida laga bilaabo 08:00 subaxnimo ilaa 5:00 galabnimo.