Dadka qaba cudurka 'Covid-19' waxaa ku dhacay astaamo fara badan oo la soo sheegay - oo ka bilaabma astaamo khafiif ah illaa jirro daran. Astaamuhu waxay soo muuqan karaan 2-14 maalmood ka dib soo-gaadhista viruska. Dadka leh astaamahan waxaa laga yaabaa inay yeeshaan Covid-19:
- Qandhoama dhaxan
- Qufac
- Neefsashadaoo ku adkaata
- Daal
- Murqoama jidh xanuun
- Madaxxanuun
- Dhadhankacusub ama urta oo kaa luma
- Cunexanuun
- Ciriiriama san duuf ah
- Lalabboama matagid
- Shuban
Liiskan kuma jiraan dhammaan calaamadaha suurtagalka ah, waxaana lagugula talinayaa inaad booqato xirfadlayaasha daryeelka caafimaadka markii aad dareento wax aan caadi ahayn.
Haddii aad:
- a)Tijaabintacudurka Covid-19 laakiin astaamo malahan, ama
- b)Aadleedahay calaamado khafiif ah oo ah 'Covid-19' oo aad ku bogsato guriga.
Khubaro caafimaad oo ka socota Wasaaradda Caafimaadka ee Kenya iyo Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) ayaa kugula talinaya inaad faquuqdo. Tan macnaheedu waa inaad ka go'day dadka kale, xitaa gurigaaga.
Haddii aad xiriir dhow la leedahay qof laga helay cudurka loo yaqaan 'Covid-19' waxaa lagaa codsanayaa inaad karantiil ahaato, taasoo la micno ah in dhaqdhaqaaqaagu xaddidnaan doono 14 maalmood. Tani waa sababta oo ah:
- a)waxaalaga yaabaa inaad la kulantay viruska oo aadan ogeyn, ama
- b)aadleedahay Covid-19 laakiin ha muujinin astaamo.
Karantiil wuxuu kaa caawin doonaa kahortaga fayraska inuu ku faafo dad badan.
Maxaa la sameeyaa markaad iska hubiso cudurka 'Covid-19' oo aadan lahayn astaamo, ama aad leedahay calaamado khafiif ah?
Haddii aad iska hubiso infekshinka loo yaqaan 'coronavirus' oo aad leedahay astaamo khafiif ah, bixiyeyaasha daryeelka caafimaadku waxay kugula talinayaan inaad hesho daryeelka guriga ku saleysan. Tani waxay ka kooban tahay:
- Guriga aad joogto toban maalmood
# Xirashada maaskaro markasta
- Inaadhaysato qof loo qoondeeyey inuu kuu adeegto oo biyo kuu soo dhaansado.
- Kuqufacama ku hindhis xuubka xusulkaaga ama ku daboolo afkaaga iyo sankaaga maro markaad qufacayso ama hindhisayso oo ku tuurayo xaashi qashin qub ah ama musqul ah.
- Ha lawadaaginwaxyaabaha gaarka u ah guriga, sida koobabka, tuwaalada, iyo maacuunta.
# Ku nadiifi gacmahaaga inta badan saabuun iyo biyo ugu yaraan 20 ilbidhiqsi ama nadiifiye gacmo ku saleysan aalkolo oo ay ku jiraan aalkolo 60-95% ah.
Kordhiye Caafimaad Bulsho oo loo xilsaaray (CHP) ayaa ku siin doona booqasho guri-maalinle ah waxayna kormeeri doonaan astaamahaaga, Kakuma iyo Xagardheere.
Waa muhiim inaad isdejiso inta lagu jiro muddadan go'doominta ah. Badi dadka qaata cudurka 'Covid-19' waxay leeyihiin astaamo fudud oo way bogsadaan iyagoon u baahnayn in isbitaal la dhigo. Sidoo kale waa inaad isku daydaa inaad iska ilaaliso la dhaqanka dadka maxaa yeelay tani waxay yareyn doontaa halista aad dadka kale ugu qaadsiin karto.
Maxaa la sameeyaa haddii lagaa qaado cudurka 'Covid-19', ama aad si dhow ula xiriirtay qof laga helay cudurka 'Covid-19'
- Guriga joog 14 maalmood. Waad joojin kartaa karantiilkaaga 10 maalmood ka dib haddii aadan astaamo lahayn. Si kastaba ha noqotee, sii wad daawashada calaamadaha muddo 14 maalmood ah.
- Ufiirsoastaamaha caadiga ah ee loo yaqaan 'Covid-19' oo ay ku jiraan qandho, qufac qallalan, daal, ama neefta oo ku qabata.
- Kalafogaanshahajirka: Isku day sida ugu macquulsan inaad uhesho wax kabadan 1 mitir (3 fuudh) naftaada iyo dadka kale.
- Ka fogow dadka kale sida ugu macquulsan. Xidho maaskaro haddii aan lala xiriiri karin dadka kale.
- Go'aansogurigaaga haddii aad xanuun dareento. Raadi talo caafimaad haddii calaamadaha ay ka sii darayaan.
Raadso daryeel caafimaad haddii aad la kulanto mid ka mid ah kuwan soo socda:
- Haddii astaamahaagu ka sii daraan ama aan ka soo rayn 7 maalmood ka dib
- Haddiiaad ku jahwareerto ama ay kugu adkaato inaad feejignaato
- Haddiiaad yeelato xummad cusub ama qandhadaadu soo noqoto
- Haddiiuu kugu dhaco xanuun laabta ah
- Haddiineefsashadaadu adkaato, iyo tirada neefsiga aad qaadanayso
hal daqiiqo ayaa ka badan 25.
Maxaa la iska ilaaliyaa marka la karantiilo ama lais karantiilo.
- Ha ka bixingurigaaga.
- Haaadinshaqada.
- Kafogowmeelaha dadku ku badan yahay sida kaniisadaha iyo masaajidada, meelaha dadku isugu yimaadaan, xarumaha bulshada, dukaamada, aroosyada, aaska, iyo xarumaha cuntada lagu qaybiyo, iyo meelaha kale.
- Cidnaha u booqan.
- Gurigaagaha ku haysan dad soo booqda.
- Ha ka bixingurigaillaa aad u baahan tahay daryeel caafimaad mooyee.
Macluumaadka xiriirka
Haddii aad dareento xanuun, hergab ama qufac ama qandho, fadlan wac 719 ama garaac * 719 # oo ah lambar bilaash ah oo ay bixiso Dowladda Kenya.
Waxa kale oo aad wici kartaa lambarrada soo socda ee Khadka Degmooyinka:
- Nairobi 0800721316 (lacagla'aan) / 0732353535
- Xagardheere,Gaarisa 0800720143 (IRC) / 0111207207/0110040836/011040708
- Kakuma, Turkana 0758722023/0800720605 (IRC)ooloogu talagalay kuwa ku jira qaxootiga Kakuma
Waxaan sidoo kale jeclaan lahayn inaan ku xusuusino khadadka taleefannada kale ee laga heli karo xaaladaha gaarka ah:
- National GBV (Rabshadakusaleysan Jinsiga) khadka tooska ah: 1195
- Khadkatelefoonkadegdega ah ee booliska Kenya: 999/112
- Khadkataleefankaxadgudubka galmada ee MSF (Dhakhaatiirta aan xuduuda lahayn): 0711400506
- LVCT Health (Liverpoollatalintabaruca iyo daaweynta HIV): 0800720121
Haddii aad wax su'aalo ah qabtid, fadlan noogu soo qor bogga Facebook ee Julisha.Info, Isniinta illaa Sabtida laga bilaabo 08:00 subaxnimo ilaa 5:00 galabnimo.